Jesień to kluczowy moment w ochronie plantacji zbóż ozimych. To właśnie wtedy chwasty zaczynają intensywnie konkurować z roślinami uprawnymi o światło, wodę i składniki pokarmowe. Jeżeli nie zostaną zwalczone, mogą osłabić rośliny już na starcie, a w konsekwencji obniżyć plon. Skuteczna ochrona herbicydowa jesienią pozwala ograniczyć konkurencję chwastów od samego początku, zapewnia czysty łan do zimy i lepszy start wegetacji wiosną.
Dlaczego warto odchwaszczać zboża ozime jesienią?
Zabiegi herbicydowe wykonane jesienią mają szereg przewag nad wiosennymi. Wczesne zwalczanie chwastów eliminuje je w fazie siewek, zanim zdążą poważnie zaszkodzić uprawie. Dzięki temu ogranicza się konkurencję o światło i składniki pokarmowe, a także presję patogenów, dla których chwasty często są roślinami żywicielskimi. Zboża lepiej przygotowane do zimy mają mocniejszy system korzeniowy, lepiej się krzewią i szybciej wznawiają wegetację wiosną, co przekłada się na większy potencjał plonowania.
Najczęściej występujące chwasty jesienią
W zbożach ozimych pojawia się wiele chwastów, które potrafią skutecznie zagrozić młodym roślinom. Do jednoliściennych należą przede wszystkim miotła zbożowa oraz lokalnie wyczyniec polny. Z chwastów dwuliściennych spotyka się takie gatunki jak przytulia czepna, fiołek polny, tasznik pospolity, gwiazdnica pospolita, chaber bławatek czy rumian polny. Skuteczne zwalczanie ich w okresie jesiennym jest niezbędne dla utrzymania czystego łanu.
Strategie zwalczania chwastów – preemergent i postemergent
Zasadniczo stosuje się dwie strategie zabiegów jesiennych:
- Zabieg przedwschodowy (preemergent) – wykonywany bezpośrednio po siewie, jeszcze przed wschodami zbóż. Jego największą zaletą jest eliminacja chwastów w fazie kiełkowania, co redukuje konkurencję od samego początku. Wymaga jednak odpowiedniej wilgotności gleby, aby substancje czynne zostały aktywowane.
- Zabieg powschodowy (wczesny postemergent) – wykonywany od fazy 1 do 3 liści zbóż (BBCH 11-13) do początku krzewienia (BBCH 21). Pozwala zwalczać chwasty, które wzeszły po zabiegu przedwschodowym, i daje możliwość łączenia substancji o różnym mechanizmie działania dla poszerzenia skuteczności.
Dobór substancji czynnych i przykłady rozwiązań
Skuteczność zabiegu zależy od właściwego doboru substancji czynnych do występujących na polu chwastów.
- Diflufenikan – działa na szerokie spektrum chwastów dwuliściennych i częściowo na miotłę zbożową.
Przykład: Hukkata 500 SC (500 g diflufenikanu w 1 l), dawka 0,1-0,3 l/ha w mieszaninach, stosowanie przedwschodowo lub powschodowo. - Prosulfokarb – szczególnie skuteczny na miotłę zbożową, komosę, jasnotę purpurową czy gwiazdnicę pospolitą.
Przykład: Krum (800 g prosulfokarbu w 1 l), dawka 2,0–3,0 l/ha, stosowanie od siewu do fazy 3 liści. - Chlorotoluron – zwalcza miotłę zbożową i część chwastów dwuliściennych.
Przykład: Opal 500 SC (500 g chlorotoluronu w 1 l), dawka 1,5-2,5 l/ha, stosowanie od wschodów do początku krzewienia. - Flufenacet – najczęściej stosowany w mieszankach z innymi substancjami dla poszerzenia spektrum.
Przykład: Expert Met 56 WG, dawka 0,35 kg/ha, stosowanie od fazy 1 do 3 liści właściwych.
Przykładowy program herbicydowy
Skuteczny program jesienny można zbudować w oparciu o następujące etapy:
- Bezpośrednio po siewie (BBCH 00-09) – eliminacja chwastów we wschodach; zastosowanie mieszaniny diflufenikan + flufenacet + metrybuzyna, np. Hukkata 500 SC + Expert Met 56 WG.
- Faza 1–3 liści zbóż (BBCH 11-13) – likwidacja wtórnych wschodów i poprawki; zastosowanie chlorotoluronu, np. Opal 500 SC.
- Początek krzewienia (BBCH 21) – utrzymanie czystego łanu do zimy; mieszanki uzupełniające dobierane według zaleceń doradcy.
Jak zwiększyć skuteczność zabiegów?
Aby ochrona była maksymalnie efektywna, warto pamiętać o kilku zasadach:
- zabiegi wykonywać na dobrze uprawionej, wilgotnej glebie, wolnej od grud,
- dobierać substancje czynne pod konkretne spektrum chwastów występujących na polu,
- w przypadku dużej presji miotły zbożowej stosować mieszaniny zawierające flufenacet,
- zabiegi przeprowadzać w optymalnych temperaturach 5-15°C, unikając przymrozków,
- nie stosować herbicydów na rośliny osłabione lub uszkodzone.
Co jeszcze warto monitorować jesienią?
Jesienna lustracja pól to nie tylko kontrola efektów odchwaszczania. To także okazja, by wychwycić pierwsze objawy chorób grzybowych, takich jak mączniak prawdziwy zbóż i traw, rdze czy septoriozy liści. Jeśli zostaną przekroczone progi szkodliwości, wczesne zastosowanie fungicydów pozwala ograniczyć rozwój patogenów i dodatkowo poprawić zimotrwałość łanu.
Podsumowanie
Jesienne odchwaszczanie zbóż ozimych to klucz do zdrowego łanu i wysokiego plonu. Dzięki właściwemu doborowi substancji czynnych i odpowiedniemu terminowi zabiegów można skutecznie wyeliminować chwasty już w fazie siewek i zapewnić roślinom komfortowy start przed zimą. W efekcie rolnik zyskuje lepiej przygotowane zboża, które wiosną szybciej ruszają z wegetacją i dają większy potencjał plonowania.
Jeśli chcesz dobrać optymalny program ochrony herbicydowej do swoich pól, skontaktuj się z naszymi doradcami:
Damian Rewers – tel. 601 415 892, e‑mail: d.rewers@lechpol-szubin.pl
Kamil Jarmuż – tel. 607 504 448, e‑mail: k.jarmuz@lechpol-szubin.pl
Zajmuję się tematami, które wykraczają poza sam siew – koncentruję się na tym, jak optymalizować plonowanie poprzez właściwe nawożenie, ochronę roślin i dobór technologii uprawy. Interesują mnie nie tylko odmiany zbóż, ale cały system produkcji roślinnej, który prowadzi do stabilnych, pewnych zbiorów – nawet w sezonach pełnych wyzwań.
Na blogu Lechpolu dzielę się praktycznymi wskazówkami i aktualną wiedzą – od działania regulatorów wzrostu, przez skuteczne zabiegi jesienne, po wybór odpowiednich mikroorganizmów glebowych. Piszę tak, by informacje z artykułu można było wdrożyć w gospodarstwie już następnego dnia.
Rolnictwo się zmienia – a moją rolą jest pomóc zrozumieć, które zmiany mają realną wartość.